فیزیوتراپی اختلال عملکرد کتف

تعریف اختلال عملکرد کتف یا دیسکینزی اسکاپولا

اختلال عملکرد کتف یا دیسکینزی اسکاپولا (Scapular Dyskinesis) به شرایطی که در آن کتف حرکات متناسب با دیگر اعضای مجاور خود انجام نمی دهد، می گویند. این اختلال به واسطه آسیب دیدگی، ضعیف شدن و عدم تعادل عضلات شانه در کتف، ایجاد می شود. به صورت کلی، اختلال حرکات ارادی (Dyskinesia)، می تواند در کتف یا هر یک از اعضای بدن باعث مشکل شود که این مشکل شامل حالاتی شبیه تیک، لرزش خفیف و حرکات غیر قابل کنترل باشد.

مفصل شانه شامل یک مفصل توپی در سر استخوان بازو و یک مفصل سوکت دار در کتف (تیغه شانه) است. مفصل باید طوری حرکت کند که توپ و سوکت در یک راستا قرار بگیرد. عدم حفظ راستای عادی شانه، می تواند منجر به اختلال عملکرد کتف شود. کتف یا تیغه شانه یک استخوان بزرگ مثلثی شکل است که در قسمت فوقانی پشت قرار دارد. این استخوان با مجموعه ای از عضلات احاطه و حمایت می شود تا به فرد در تحرک بازو کمک کنند.

اختلال عملکرد کتف یا دیسکینزی اسکاپولا منجر به انحراف یا تغییر در موارد زیر می شود:

• ایجاد مشکل در حالت طبیعی استراحت کتف که خود شامل سه مورد است:
• کتف بالدار: برجستگی مرز داخلی کتف و زاویه تحتانی نسبت به قفسه سینه
• شیب و کشش کتف
• اختلالات کتفی: بدشکلی کتف و برجستگی حاشیه داخلی تحتانی
• ایجاد مشکل در حالت طبیعی حرکتی کتف به خصوص هنگام حرکت بازو که اختلالی در هماهنگی کتف با دیگر اعضا است. در این نوع از اختلال، کتف بیمار بسیار زودتر به بالا می رود یا بیمار هنگام بالا انداختن شانه به هنگام بالا آمدن بازو با چرخش ناکافی به سمت بالا و پایین کتف روبرو می شود. (سندرم چرخش رو به پایین کتف)

اصطلاح پزشکی این اختلالات، دیسکینزی کتف است. دیسکینزی کتف همچنین ممکن است حرکت بازو را هنگام انجام حرکاتی مثل فعالیت های هوازی دشوار کند و همچنین باعث ضعف در شانه شود.

دلایل اختلال عملکرد کتف

دلایل اختلال عملکرد استخوان کتف عبارتند از:

• ضعف کتف
• عدم تعادل در کتف
• تنگی و یا جدا شدن عضلات کنترل کننده کتف
• آسیب به اعصاب تامین کننده و پشتیبانی کننده از عضلات کتف و مفصل شانه 

علائم اختلال عملکرد کتف

شایع ترین علائم دیسکینزی کتف شامل موارد زیر است:

• درد یا حساسیت به لمس اطراف کتف، به ویژه در قسمت بالایی و داخلی کتف و شانه
• ضعف در بازویی که آسیب دیدگی قبلی داشته است.
• هنگام تلاش برای استفاده با شدت زیاد از بازو که ممکن است با احساس خستگی و بی حسی همراه باشد.
• خستگی از فعالیت های تکراری به خصوص حرکات بالای سر
• دامنه حرکتی محدود به خصوص عدم توانایی در بالاتر بردن بازو از ارتفاع شانه
• همراه بودن حرکت شانه با صدایی در کتف
• برجستگی، تورم و ظاهر غیر عادی کتف
• داشتن حالتی شیب دار یا آویزان در کتفی که آسیب دیدگی قبلی داشته است. 

درمان اختلال عملکرد استخوان کتف

در برخی موارد، علائم اختلال عملکرد استخوان کتف ممکن است با درمان های خانگی ساده که شامل موارد زیر است، درمان شود:

• بازیابی وضعیت بدنی: فرد هنگام انجام فعالیت های روزمره، سعی کند به درستی ایستاده و بنشیند. برای این کار، تیغه های شانه را به عقب کشیده و آرنج خود را به سمت پایین و عقب خم کند، مثل اینکه بخواهد دست خود را در جیب های پشت قرار دهد.
• حفظ تعادل به هنگام ورزش: اگر فرد یک برنامه ورزشی منظم دارد، باید اطمینان حاصل کند که جلسات برای قدرت بالاتنه متعادل هستند. همچنین تمرینات باید شامل تمرینات کششی برای عضلات جلو شانه و چرخش مفصل شانه باشد.
• گرما درمانی: استفاده از وان آب گرم و یا پد گرم کننده می تواند به کاهش عضلات شانه کمک کند.

در صورت ادامه علائم، مهم است به پزشک مراجعه شود. پزشک می تواند در تعیین علت دقیق دیسکینزی  کمک کرده و گزینه های درمانی را ارائه دهد. پزشک در مورد سابقه پزشکی و سلامت عمومی بیمار، صحبت خواهد کرد و در مورد علائم پرسش هایی مطرح خواهد کرد. برای تشخیص بهتر، پزشک کل شانه و کتف را معاینه می کند و جراحت، ضعف یا گرفتگی ها را تشخیص داده و بهترین تجویز را انجام می دهد. معاینه فیزیکی در بیشتر مواقع، شامل موارد زیر است:

• مشاهدات ظاهری: پزشک از پشت به کتف آسیب دیده نگاه می کند و آن را با طرف غیر درگیر مقایسه می کند. برای اینکه ببینید آیا دیسکینزی کتف یا اختلال عملکرد استخوان کتف وجود دارد، ممکن است از بیمار بخواهد که بازوها را 3 تا 5 بار بالا و پایین ببرد. گاهی اوقات نیز با حمل وزنه های سبک در دستان، از دارا بودن علائم اختلال عملکرد کتف که معمولاً هرگونه ضعف در عضلات است، اطلاعاتی کسب می کند.
• معاینات همراه با لمس عضلات: پزشک آزمایشاتی از قبیل قدرت عضلات شانه و کتف انجام می دهد تا مشخص کند آیا ضعف عضله به حرکت غیر طبیعی کتف می انجامد یا خیر.
• مانورهای اصلاحی: مانورهای اصلاحی شامل آزمایشات خاصی است که به پزشک کمک می کند تا در مورد وضعیت بیمار، اطلاعات بیشتری کسب کند. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
• تست کمک کتف (SAT): در این آزمایش، پزشک فشار ملایمی به کتف بیمار وارد می کند تا هنگام بالا بردن بازو به سمت بالا توسط بیمار به او کمک کند. اگر علائم برطرف شد و قوس حرکتی افزایش یافت، این نشانه آن است که عضلات به اندازه کافی قوی نیستند تا بازو را بالا ببرند.
• تست جمع شدن کتف (SRT): در این آزمایش، پزشک با فشار دادن بازوی کشیده بیمار، قدرت بازوی او را آزمایش می کند. سپس پزشک کتف را به صورت دستی در حالت جمع شدن قرار می دهد و دوباره قدرت بیمار را آزمایش می کند. در بیمارانی که دیسکینزی کتف یا اختلال حرکتی کتف دارند، با جمع شدن تیغه شانه، قدرت عضلانی بهبود می یابد.

مطالعات تصویربرداری برای تشخیص دیسکینزی کتف یا دیسکینزی اسکاپولا، همیشه لازم نیست. اگر پزشک به ناهنجاری استخوانی کتف مشکوک باشد، ممکن است یک تصویربرداری مانند اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری  (CT)یا اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) را تجویز کند.

در بیشتر موارد، پزشک می تواند تغییرات کتف را با مشاهده و معاینه پشت بیمار تشخیص دهد. در این موارد قسمت داخلی تیغه شانه در طرف آسیب دیده، برجسته تر از سمت مقابل است. با شروع برجسته شدن بازوی بیمار، این برجستگی غالباً اغراق آمیز به نظر خواهد آمد.

قطع به یقین میتوان گفت که در همه موارد، علائم اختلال حرکتی کتف با درمان غیر جراحی بهبود می یابد. یکی از درمان های غیر جراحی ممکن برای اختلال حرکتی کتف، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (مانند ایبوپروفن و ناپروکسن) می شود که می تواند به تسکین درد و تورم کمک کنند.

درمان غیر جراحی دیگر برای دیسکینزی کتف می تواند فیزیوتراپی نیز باشد که برای تقویت عضلات شانه، بازگردانی موقعیت مناسب کتف و حرکات متناسب با دیگر اعضای بالاتنه طراحی شده است. اکثر بیمارانی که به دلیل ضعف یا تنگی عضله دیسکینزی دارند، نیازی به جراحی ندارند. با این وجود، اگر دیسکینزی بیمار به دلیل آسیب دیدگی در مفصل شانه ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است روشی را برای ترمیم یا بازسازی بافت های آسیب دیده انجام دهد. پس از ترمیم و باز سازی بافت های آسیب دیده، فیزیوتراپی و توانبخشی برای بازگرداندن حرکت طبیعی کتف انجام می شود.

 فیزیوتراپی اختلال عملکرد کتف

متخصص فیزیوتراپی یا فیزیوتراپیست، یک برنامه ورزشی جهت فیزیوتراپی اختلال عملکرد کتف ا ارائه می دهد که به واسطه آن، دلایل خاص ابتلای بیمار به دیسکینزی کتف را هدف قرار می دهد. این برنامه ورزشی شامل تمرینات فیزیوتراپی است که بر تقویت و کشش عضلات اطراف شانه تمرکز می کند. علاوه بر این، در کل جلسات فیزیوتراپی اختلال عملکرد کتف، معمولاً بر تثبیت و تقویت عضلات، حرکت کتف و کشش عضلات محدود کننده حرکات کتف تمرکز می شود.

هنگامی که علل دیسکینزی بیمار برطرف شد و وضعیت و حرکت طبیعی کتف بازیابی شد، پزشک ممکن است مجددا یک برنامه انعطاف پذیری و تقویت کننده هوازی را توصیه کند. این تمرینات حتما بسیار کمک کننده خواهد بود؛ به ویژه اگر فعالیت های شغلی و یا تفریحی بیمار شامل حرکات شدید و تکراری شانه و بازو باشد. همه تمرینات باید 3 بار در هفته و زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود و در صورتی که تمرینات باعث درد بیشتر شد، حتما  باید به سرعت قطع شود.

خدمات فیزیوتراپی آرنیکا برای اختلال عملکرد کتف

کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا، یک مرکز فیزیوتراپی خوب در اهواز است. این کلینیک دارای تجهیزات پیشرفته است که با بهترین متخصصان بهترین و اثر گذارترین برنامه فیزیوتراپی را برای بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کتف (Scapular Dyskinesis) انجام می دهد. مرکز فیزیوتراپی آرنیکا، علاوه بر برنامه فیزیوتراپی اختلال عملکرد کتف، جلسات درمانی سندرم قوس دردناک شانه، شانه یخ زده و سوزش بین دو کتف را نیز ارائه می دهد. برای بررسی اطلاعات بیشتر با ما در فیزیوتراپی آرنیکا تماس بگیرید.