تعریف سکته مغزی
سکته مغزی به وضعیتی گفته می شود که خون رسانی به بخشی از مغز قطع شده یا کاهش می یابد. این وضعیت سبب جلوگیری از دریافت اکسیژن و مواد مغذی در بافت مغز شده و سلول های مغزی شروع به مردن می کنند. سکته مغزی، بسته به اینکه کدام قسمت مغز را تحت تأثیر قرار می دهد، ممکن است عوارضی ایجاد کند. عوارض به وجود آمده شامل موارد زیر است:
- فلج یا از دست دادن کنترل عضلات در یک سمت بدن
- اختلال در بلع، صحبت کردن، درک گفتار و خواندن یا نوشتن
- از دست دادن حافظه
- مشکلات عاطفی و افسردگی
- تغییرات جسمی و ناتوانی در انجام امور روزمره
بهبود سکته مغزی بسیار مهم است؛ به طوری که اقدامات اولیه سریع می تواند آسیب مغزی و سایر عوارض را کاهش دهد. در سال های اخیر، درمان سکته مغزی از جمله فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی، خیلی خوب توانسته اند از بروز ناتوانی جلوگیری کنند و خوشبختانه آمار مرگ بر اثر سکته مغزی، بسیار کاهش یافته است.
دلایل بروز سکته مغزی
بروز سکته مغزی دو دلیل اصلی دارد که در زیر به آنها اشاره می کنیم:
- انسداد شریان (سکته ایسکمیک): این نوع از سکته مغزی، شایع ترین نوع سکته مغزی است و زمانی رخ می دهد که رگ های خونی مغز، تنگ یا مسدود شده و باعث کاهش شدید جریان خون می شود. رسوبات چربی در رگ های خونی، تجمع پیدا می کند یا در اثر لخته شدن خون و بقایای دیگر از طریق گردش خون در رگ های مغز قرار می گیرند. با سکته مغزی ایسکمیک در برخی از افراد، ممکن است فقط یک اختلال موقتی در جریان خون مغز ایجاد شود. این مشکل که به عنوان حمله ایسکمی گذرا شناخته می شود، علائم پایدار ایجاد نمی کند.
- خونریزی مغزی (سکته هموراژیک): سکته هموراژیک یا خونریزی مغزی هنگامی اتفاق می افتد که رگ های خونی مغز پاره شود. این مشکل می تواند ناشی از بسیاری از بیماری ها باشد که رگ های خونی را تحت تأثیر قرار می دهد. عوامل مرتبط با خونریزی مغزی عبارتند از:
- فشار خون کنترل نشده
- مصرف بیش از حد داروهای رقیق کننده و ضد انعقاد خون
- رسوب پروتئین در دیواره رگ های خونی که منجر به ضعف در دیواره های رگ می شود. (آنژیوپاتی آمیلوئید مغزی)
- برجستگی در نقاط ضعیف دیواره رگ های خونی (آنوریسم)
- برخورد ضربه و وارد آمدن فشار به سر مانند تصادفات رانندگی
- ناهنجاری های شریانی
عوامل بسیاری وجود دارد که می تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهند و دلیلی برای بروز سکته مغزی باشند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- سبک زندگی ناصحیح و عدم کنترل فشار خون، کلسترول، دیابت و…
- اضافه وزن یا چاقی
- کم تحرکی
- مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر مثل کوکائین
- بیماری های قلبی عروقی از جمله نارسایی قلبی، نقص قلب، عفونت قلب یا ریتم غیر طبیعی ضربان قلب
- سابقه شخصی یا خانوادگی سکته مغزی
- بروز آپنه انسدادی خواب که سبب اختلال در تنفس می شود.
- و سایر دلایل سکته مغزی مرتبط با سن بالا، نژاد، جنسیت مذکر و استفاده از هورمون درمانی در زنان است.
علائم بروز سکته مغزی و تشخیص آن
علائم بروز سکته مغزی عبارتند از:
- مشکل در صحبت کردن و درک گفتار دیگران
- احساس سردرگمی و به هم ریختگی در جمله ها
- فلج یا بی حسی صورت، بازو، پا، چشم و… که اغلب فقط روی یک طرف بدن تأثیر می گذارد.
- سردرد ناگهانی و شدید که ممکن است همراه با استفراغ و سرگیجه باشد.
- مشکل در تحرک و از دست دادن تعادل و هماهنگی بین اعضای بدن
در صورت مشاهده علائم و نشانه های سکته مغزی، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد. برای این بیماران، برخی از گزینه های درمانی هنگامی که بلافاصله پس از سکته مغزی استفاده شود، بسیار موثر هستند. با انتقال بیمار به بیمارستان، تیم اورژانس شروع به تشخیص نوع سکته مغزی می کند. برخی از آزمایشاتی که ممکن است انجام شود شامل معاینه بدنی و عصبی، آزمایش خون برای بررسی سرعت لخته شدن خون، سی تی اسکن و MRI است.
بهبود و درمان سکته مغزی
بهبود سکته مغزی در هر فرد، متفاوت است. تیم درمانی که به بیمار برای درمان کمک کی کند بسته به شرایط شامل متخصص مغز و اعصاب، متخصص فیزیوتراپی، متخصص تغذیه، متخصص کاردرمانی، متخصص گفتار درمانی و روانپزشک می شود. سکته مغزی یک رویداد تغییر دهنده زندگی است که می تواند به همان اندازه که روی عملکرد بدن تاثیر می گذارد، روی سلامت عاطفی و خلق و خو نیز تأثیر بگذارد. بیمار ممکن است گاهی احساس درماندگی، ناامیدی و افسردگی کند. کمک به حفظ عزت نفس، ارتباط با دیگران و کمک به انجام علاقه مندی ها، از قسمت های اساسی بهبود بیمار است.
از طرف دیگر درمان سکته مغزی به این موضوع بستگی دارد که بیمار سکته مغزی ایسکمیک کرده باشد یا خونریزی مغزی داشته باشد. در صورت بروز سکته مغزی ایسکمیک، پزشک باید به سرعت گردش خون مغز را به جریان بیاندازد. این مسئله با تزریق داروهایی که می توانند لخته های خون را از بین ببرند، حل می شود. از بین رفتن سریع علت سکته مغزی ممکن است به بیمار کمک کند تا به طور کامل بهبود یابد.
اقدامات اندوواسکولار اضطراری نیز از جمله روش های درمان سکته مغزی ایسکمیک است. پزشک در این نوع از درمان سکته مغزی، سکته های ایسکمیک را مستقیما از داخل رگ خونی مسدود شده، درمان می کند. اقدامات اندوواسکولار به طور قابل توجهی بیمار را بهبود می بخشد و ناتوانی های طولانی مدت پس از سکته مغزی ایسکمیک را کاهش می دهد. در این روش که باید در اسرع وقت انجام شود، دارو مستقیما به مغز منتقل می شود. پزشک یک لوله نازک را از طریق یک شریان در کشاله ران وارد می کنند. گردش خون دارو را مستقیما به محل سکته مغزی می رساند.
پزشک همچنین می تواند با استفاده از دستگاه متصل به لوله نازک در اقدامات اندوواسکولار، لخته را به طور مستقیم از رگ خونی مسدود شده در مغز خارج کند. این روش برای افرادی که لخته خون بزرگی دارند و با روش های قبل نتوانستند بهبود یابند، بسیار مفید است. از بین بردن لخته خون در این روش اغلب ترکیبی از اقدامات اندوواسکولار و تزریق است.
درمان اضطراری برای سکته مغزی هموراژیک، در ابتدا کنترل خونریزی و کاهش فشار در مغز ناشی از مایعات اضافی است. گزینه های درمان سکته مغزی شامل داروهایی برای کاهش فشار داخل جمجمه، کاهش فشار خون، جلوگیری از اسپاسم رگ های خونی و جلوگیری از تشنج می شود. اگر خونریزی زیاد باشد، عمل جراحی برای برداشتن مایعات اضافی و کاهش فشار بر روی مغز، کاربرد دارد. همچنین ممکن است پزشک از سایر جراحی ها برای ترمیم دیگر مشکلات رگ های خونی استفاده کند. پزشک همچنین ممکن است روش های جراحی دیگری را برای ناهنجاری های شریانی یا انواع دیگری از مشکلات رگ های خونی، توصیه کند.
انواع دیگری از مراقبت های درمانی و راه های پیشگیری از سکته مغزی شامل توصیه های سبک زندگی سالم است. برای زندگی سالم، بیمار باید برخی موارد را مراعات کند که شامل موارد زیر می شود:
- کنترل فشار خون، کلسترول و قند خون
- حفظ وزن مناسب
- پرهیز از سیگار کشیدن، مصرف الکل و مواد مخدر
- رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات
- ورزش هوازی منظم
- درمان آپنه انسدادی خواب
فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی
بعد از درمان سکته مغزی، بیمار تا جایی که عملکرد خود را بازیابد و به زندگی مستقل برگردد، تحت مراقبت فیزیوتراپیست است. فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی ممکن است قبل از ترک بیمارستان در واحد توانبخشی همان بیمارستان آغاز شود یا ممکن است برنامه فیزیوتراپی در واحد توانبخشی دیگری به صورت سرپایی یا به صورت فیزیوتراپی در منزل ادامه پیدا کند. فیزیوتراپیست، دقیق ترین برنامه درمانی براساس سن، سلامت کلی و درجه ناتوانی ناشی از سکته مغزی را توصیه می کند. همچنین سبک زندگی، علایق و اولویت ها و در دسترس بودن اعضای خانواده یا سایر مراقبات را در نظر خواهد گرفت. به برخی تمرینات فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی در زیر اشاره می کنیم:
- تمرینات توانبخشی روزانه و تقویت عضلات در یک محیط ساکت و بدون حواس پرتی
- آینه درمانی برای بازیابی حرکات دست در فیزیوتراپی سکته مغزی
- حرکت درمانی برای فلج بازو یا پا و افزایش تدریجی تحرکات
- استفاده از ابزار توانبخشی در فیزیوتراپی سکته مغزی
خدمات کلینیک آرنیکا برای فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی
کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا، یک مرکز فیزیوتراپی خوب در اهواز، این بار خدمات فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی را ارائه کرده است. برای کسب اطلاعات جامع در این مورد و دیگر خدمات فیزیوتراپی این مرکز با مشاورین و متخصصین این مجموعه تماس بگیرید.
سوالات متداول
- سکته مغزی چیست؟
به حالتی گفته می شود که در آن رگ های مغز به دلایلی مسدود شده و یا آسیب دیده و پاره می شود.
- حرکات فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی شامل چه مواردی است؟
تمرینات توانبخشی روزانه و تقویت عضلات، آینه درمانی برای بازیابی حرکات دست، حرکت درمانی برای بهبود ناتوانی ها، استفاده از برخی ابزار توانبخشی
- آیا سکته مغزی درمان می شود؟
بله، سکته مغزی ایسکمیک پس از انجام توانبخشی، کاملا درمان می شود و به بهبودی کامل می رسد.
- عوارض بروز سکته مغزی چیست؟
تغییرات بدنی و ناتوانی اعضای بدن در یک سمت بدن، افسردگی، از دست دادن حافظه، قدرت بلع، تکلم و…
- چه متخصصان پزشکی در توانبخشی پس از سکته مغزی تخصص دارند؟
متخصص مغز و اعصاب، متخصص فیزیوتراپی، متخصص تغذیه، متخصص کاردرمانی، متخصص گفتار درمانی، روانپزشک و…
- چه زمانی بیمار سکته مغزی می تواند فیزیوتراپی را شروع کند؟
فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی بسته به تشخیص پزشک می تواند بلافاصله پس از ترخیص از بیمارستان شروع شود.
- چه معلولیت هایی می تواند در اثر سکته مغزی ایجاد شود؟
بی حرکتی در یک طرف بدن، عدم هماهنگی و تعادل در بدن، ناتوانی از انجام کارهای شخصی و امور روزانه و…
- آیا سکته مغزی ریشه ژنتیکی دارد؟
سکته مغزی با سابقه خانوادگی مرتبط است ولی الگوی مناسب زندگی می تواند از آن جلوگیری کند.
بدون دیدگاه