عصب سیاتیک چیست؟ (Sciatic Nerve)
سیاتیک (Sciatica)، اصطلاحی پزشکی برای درد پا است که به واسطه عصب سیاتیک (Sciatic Nerve) ایجاد می شود. عصب سیاتیک، بزرگترین عصب بدن است و درد آن، ناشی از آسیب مستقیم روی اعصاب سیاتیک است.
سیاتیک را می توان به عنوان نقطه شروعی برای تمام دردهایی که در پشت و یا باسن ایجاد می شود و به انگشتان پا می رسد، معرفی کرد. عصب سیاتیک شامل ریشه های عصبی است که در لگن به هم متصل شده اند؛ به همین دلیل درد سیاتیک در یک منطقه ثابت نمی ماند.
در صورت آسیب دیدگی عصب سیاتیک، این عصب از طریق ریشه های انتهایی خود، احساس درد در ساق پا و همچنین کف پا ایجاد می کند. بافت ها و اعصاب نقاط مختلف بدن نیز باعث انتقال درد تا انگشتان و کف پا می شود. درمان درد عصب سیاتیک یکی از چالش های بزرگ درمانگران و فیزیوتراپیست ها است.
مردم درد سیاتیک را بسته به علت آن به روش های مختلف توصیف می کنند. برخی از افراد درد را به صورت تیز، تیر کشیدن همراه با تکان های شدید توصیف می کنند و برخی دیگر این درد را مانند سوزش، برق گرفتگی یا بریدگی توصیف می کنند.
درد عصب سیاتیک ممکن است ثابت بوده یا در طول شروع شود و پس از مدتی قطع شود. همچنین، درد معمولاً در ساق پا شدیدتر از کمر است. در صورت نشستن یا ایستادن طولانی مدت و هنگام پیچ خوردن قسمت بالای بدن ممکن است درد بدتر شود. حرکت اجباری و ناگهانی بدن مانند سرفه یا عطسه نیز می تواند درد را بدتر کند.
درد عصب سیاتیک معمولاً در یک زمان، فقط یک پا را درگیر می کند. با این حال، ممکن است سیاتیک در هر دو پا رخ دهد. این مسئله به این دلیل است که عصب در امتداد ستون فقرات در حال فشردن است. درد سیاتیک می تواند به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود و این موضوع بستگی به علت آن دارد.
دلایل آسیب به عصب سیاتیک
در بیشتر موارد، درد سیاتیک ناشی از یک التهاب است که منجر به تحریک عصب سیاتیک می شود. بنابراین، قرار گرفتن در شرایطی که از نظر ساختاری عصب سیاتیک را تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است علائم سیاتیک را ایجاد کند. شایعترین علت درد سیاتیک، فتق و برآمدگی دیسک بین مهره ای کمر است.
در افراد مسن، تنگی ستون فقرات کمر ممکن است باعث علائم سیاتیک شود. عدم انطباق نسبی یک مهره نسبت به مهره دیگر نیز ممکن است منجر به درد سیاتیک شود. اسپاسم عضلانی لگن و یا التهاب ممکن است ریشه عصبی کمر را فشرده کند که باعث علائم درد عصب سیاتیک می شود.
این بیماری ممکن است برای هر جنسیتی و بیشتر در سنین بالا پیش بیاید. اوج بروز اختلال در عصب سیاتیک، برای افراد در دهه چهارم زندگی آنها رخ می دهد. فعالیت بدنی، میزان بروز را در کسانی که علائم سیاتیک قبلی دارند، افزایش می دهد و در افرادی که علائم قبلی ندارند کاهش می یابد.
همانطور که گفتیم، درد سیاتیک اغلب با خم شدن و پیچ خوردن ستون فقرات، سرفه و عطسه بیشتر می شود. بنابراین، شرایط شغلی مانند رانندگان و مشاغلی که در معرض موقعیت های ناخوشایند فیزیکی هستند، علائم این بیماری را تشدید می کند.
علائم آسیب به عصب سیاتیک
درد سیاتیک (Sciatica) با درد شدید در پا، کمر، لگن و باسن علائم خود را نشان دهد. علائم دردهای عصبی سیاتیک شامل موارد زیر است:
- بی حسی
- سوزش و گز گز پا
- ضعف عضلانی
- احساس سرما یا گرما در پا
- اختلال در راه رفتن و رفلکس های حرکتی
- ترکیبی از هر کدام از علائم بالا
علائم سیاتیک برای هر فرد می تواند متفاوت باشد و بستگی به این دارد که کدام عصب تحت تأثیر قرار گرفته است.
جلوگیری از درد سیاتیک
برخی از اقدامات پیشگیرانه اساسی که ممکن است به کاهش خطر درد سیاتیک یا جلوگیری از آسیب به کمر کمک کند، شامل موارد زیر است:
- استفاده از تکنیک های مناسب برای بلند کردن اجسام سنگین
- تمرینات ورزشی منظم برای تقویت عضلات
- پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی مدت
- صرف زمان برای گرم کردن ماهیچه ها قبل از استفاده
- اجتناب از فعالیت هایی مانند خم شدن و پیچ خوردن قبل از گرم کردن بدن که ممکن است باعث درد شود.
تشخیص درد عصب سیاتیک
- درد سیاتیک به طور معمول به علت سوابق پزشکی بیمار تشخیص داده می شود.
برای مثال، بیمار اغلب از درد حول یک الگوی خاص روی ساق پا شکایت می کند. یا مثلا دردی که از زیر زانو شروع شده و به بالای زانو کشیده می شود. در بعضی موارد، بیمار از کمردرد نیز شکایت دارد که معمولاً شدت آن از درد پا کمتر است. بیمار همچنین ممکن است با علائمی شبیه بی حسی عضلات پا، به پزشک مراجعه کند.
- تصویر برداری
با تصویربرداری ساده از ستون فقرات و کمر، بدن از نظر شکستگی ارزیابی می شود. در صورت ناکارآمد بودن تصویربرداری ساده، سی تی اسکن برای ارزیابی شکستگی انجام شود. در مواردی که نقص عصبی وجود داشته باشد یا مشکوک باشد، MRI موثرتر است.
درمان درد عصب سیاتیک
درمان سیاتیک به عامل ایجاد تحریک عصب بستگی دارد. به طور معمول، اعصاب در اثر آسیب هایی مانند آسیب دیدگی مفصل یا تحلیل رفتن، التهاب و کشش عضلانی، فشرده شده و صدمه می بیند.
درمان هر کدام از این آسیب های مربوط به عصب سیاتیک متفاوت است و درد در هر قسمت از عصب سیاتیک به درمان خاصی نیاز دارد. تا زمانی که فشرده سازی حاد اعصاب نخاعی وجود نداشته باشد، اکثر موارد درمان سیاتیک به صورت محافظه کارانه کنترل می شود.
جراحی فقط وقتی انجام می شود که روش محافظه کارانه شکست خورده باشد. هیچ روشی هم نشان دهنده این موضوع نیست که یک روش درمان سیاتیک نسبت به روش دیگر برتر است، بلکه هر درمانی در موقعیت خودش موثر و مفید خواهد بود.
درد سیاتیک و هر دردی که مداوم باشد و با استراحت و تحرک محتاطانه تغییر نکند، احتیاج به ارزیابی دقیق دارد. پزشک بعد از ارزیابی بیمار برای درمان سیاتیک، در ابتدا یک دوره کوتاه داروهای خوراکی، مسکن و شل کننده های عضله تجویز می کند.
بعد از انجام مراحل اولیه درمان سیاتیک، پزشک ممکن است برای درمان سیاتیک مشاوره فیزیوتراپی توصیه کند. در مرحله فیزیوتراپی سیاتیک، ماساژ درمانی، تکنیک های دستی، تمرین درمانی و…، بسیار مفید است.
ولی به طور کلی، کلید درمان سیاتیک و فیزیوتراپی سیاتیک آموزش بیمار است. برای مثال:
- بیمار باید بداند برای کاهش التهاب و درمان سیاتیک، از سرما درمانی (کرایوتراپی) یا گرما درمانی (ترموتراپی) استفاده کند.
- برای درمان درد سیاتیک بیمار از تحرک و فعالیت پیش از حد یا نشستن و ایستادن طولانی مدت و در مقابل استراحت طولانی مدت بپرهیزد.
- برای درمان سیاتیک بیمار باید تمرین کند تا طرز صحیح نشستن، از جای خود بلند شدن و راه رفتن را بداند. (اصلاح الگوی زندگی)
- در فیزیوتراپی سیاتیک بیمار یاید تمرینات قدرتی انجام دهد.
- در تمرین درمانی فیزیوتراپی سیاتیک بیمار باید به طور مداوم با حرکات کششی آرام، عضلات ستون فقرات، کمر و همسترینگ را تمرین دهد.
- ماساژ درمانی، ورزش های منظم و سبک مانند پیاده روی، شنا و آب درمانی در فیزیوتراپی سیاتیک نیز جهت درمان سیاتیک موثر است. زیرا باعث گردش خون، شل شدن عضلات و ترشح اندورفین می شود.
- بیمار باید برای کاهش وزن، ترک سیگار و ثبت نام در یک برنامه درمانی فیزیوتراپی تخصصی اقدام کند.
فیزیوتراپی عصب سیاتیک
دلایل مختلف برای درد سیاتیک وجود دارد و درمان سیاتیک و فیزیوتراپی عصب سیاتیک بهتر است با تیمی از متخصصان مراقبت های درمانی و توانبخشی مدیریت شود. این تیم متخصص شامل یک متخصص ارتوپدی، متخصص فیزیوتراپی (فیزیوتراپیست)، متخصص مغز و اعصاب، پرستار توانبخشی و یک متخصص درد است.
به چند نمونه تمرین های معمول برای تحریک عصب سیاتیک (Sciatic Nerve)که در مراحل فیزیوتراپی سیاتیک و درمان درد عصب سیاتیک وجود دارد، در زیر اشاره می کنیم:
- در فیزیوتراپی سیاتیک ابتدا بیمار به پشت دراز کشیده و سعی شود طی چند مرحله زانوی طرف آسیب دیده را به 90 درجه خم کردن نزدیک و نزدیک تر کند. هنگام خم کردن، پا را به حالت خمیده نگه داشته و تا جایی که ممکن است سعی در حرکت دادن زانو شود.
- برای فیزیوتراپی سیاتیک و درمان سیاتیک مربوط به کمر، بیمار به پشت دراز کشیده و هر دو زانو را به سمت شکم بیاورد.
- برای درمان سیاتیک (Sciatica) و فیزیوتراپی سیاتیک مرتبط با مفصل حلقه لگن، بیمار پای طرف آسیب دیده خود را روی صندلی قرار می دهد. در حالی که بدن را به حالت ایستاده نگه داشته است، باسن خود را به جلو و عقب حرکت می دهد.
- مواقعی که دیسک های بین مهره ای، بین مهره ها قرار نمی گیرند تا ستون فقرات را تشکیل دهند، فیزیوتراپی عصب سیاتیک به این صورت است که بیمار روی شکم دراز کشیده، کمر را آرام نگه داشته و فقط یک فشار کوچک با دستان انجام شود.
- عضلات آناتومی بدن هر انسانی، می تواند درد های ناشی از نقاط ماشه ای را تجربه کند. نقاط ماشه ای یا تریگر پوینت، نقاط حساس و عضلانی هستند که بیش از حد تحریک پذیرند. در صورت درد در نقطه عضلانی، تکنیک های دستی جهت فیزیوتراپی عصب سیاتیک بسیار مفید خواهد بود. فیزیوتراپی سیاتیک برای درمان نقاط ماشه ای، به این صورت است که بیمار روی زمین می نشیند و زانو ها را خم کرده و به طرف آسیب دیده خود، روی یک توپ کوچک ورزشی (توپ تنیس یا لاکراس) تمرین را شروع می کند. نقطه دردناک را پیدا کرده و به مدت چند ثانیه روی آن نقطه به صورت آهسته، حرکت دورانی انجام می دهد.
- توجه: اطمینان حاصل شود که روی یک نقطه ماشه، بیش از حد تمرکز نشود. بین یک نقطه ماشه و یک عضله ملتهب، تفاوت وجود دارد.
- توجه: تمرینات و تعداد تکرار تمرینات فیزیوتراپی سیاتیک، با دستور متخصص فیزیوتراپی (فیزیوتراپیست) انجام می شود. برای کمک به بیمار و کمک به تصمیم گیری در مورد اینکه کدام دوره درمان درد عصب سیاتیک مناسب است، بهتر است بیمار با فیزیوتراپیست معتبر مشورت کند.
- توجه: همه تمرینات فیزیوتراپی سیاتیک باید همیشه تسکین دهنده باشد و بدون درد انجام شود. اگر بیمار هنگام انجام این تمرینات درد داشت، تمرین باید متوقف شود و تمرینی با درد کمتر زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود.
خدمات کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا در درمان سیاتیک
کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا در اهواز دارای کادری مجرب بوده و همگام با علم روز دنیا است. کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا مجهز به پیشرفته ترین امکانات فیزیوتراپی، آماده ارائه انواع خدمات فیزیوتراپی برای همشهریان عزیز می باشد.
همچنین این مرکز فیزیوتراپی، مجهز به امکانات و تکنیک های مناسب درمان سیاتیک و فیزیوتراپی سیاتیک بوده و می توان به عنوان بهترین مرکز فیزیوتراپی در اهواز جهت درمان درد سیاتیک و برخی دیگر از انواع خدمات فیزیوتراپی شامل فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل لگن، فیزیوتراپی ضایعات ارتوپدی، فیزیوتراپی بعد از جراحی ستون فقرات و… از آن نام برد.
سوالات متداول
- عصب سیاتیک چیست؟
عصب سیاتیک از ناحیه کمر و باسن به هر ساق پا منشعب می شود. سیاتیک نیز به دردی اطلاق می شود که در امتداد مسیر عصب سیاتیک منتشر می شود و از قسمت پایین کمر به سمت هر پا منتشر می شود.
- آیا عصب سیاتیک خطرناک است؟
عصب سیاتیک در اغلب افراد با شروع روند درمانی، به طور کامل بهبود می یابد. اما در صورت عدم شروع درمان، سیاتیک می تواند باعث آسیب دائمی در عصب شود.
- آیا عصب سیاتیک درمان دارد؟
بله، درد عصب سیاتیک با فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، بهبود قدرت و انعطاف پذیری و استفاده از بسته های حرارتی و یخ تسکین می یابد.
- عصب سیاتیک کجا قرار دارد؟
عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن انسان است و از طریق پیوند پنج ریشه عصبی از ستون فقرات تحتانی شکل می گیرد. این عصب از باسن و پشت ران تا پاشنه و کف پا کشیده شده است.
- آیا پیاده روی برای عصب سیاتیک مضر است؟
خیر، پیاده روی یک روش شگفت انگیز و موثر برای تسکین درد سیاتیک و درمان سیاتیک است. پیاده روی منظم باعث ترشح اندورفین های ضد درد و کاهش التهاب می شود. از طرف دیگر، وضعیت بد راه رفتن ممکن است علائم سیاتیک را تشدید کند.
- عصب سیاتیک چه علائمی دارد؟
علائم سیاتیک شامل درد متوسط تا شدید، سوزن سوزن شدن و بی حسی در ناحیه کمر، باسن و پایین ساق پا، دردی که با حرکت بدتر می شود و از دست دادن حرکت می شود.
- چگونه درد عصب سیاتیک را کم کنیم؟
گرمای متناوب و یخ درمانی می تواند درد عصب سیاتیک را تسکین دهد. یخ می تواند به کاهش التهاب کمک کند، در حالی که گرما، گردش خون را تسریع می کند. گرما و یخ همچنین ممکن است به تسکین اسپاسم های دردناک عضلانی که اغلب ناشی از سیاتیک هستند، کمک کند. فیزیوتراپی عصب سیاتیک نیز از راهگارها بسیار مفید در درمان درد سیاتیک است.
بدون دیدگاه