نقرس، به عنوان یک نوع آرتریت التهابی، ناشی از تجمع اسید اوریک در خون است و ممکن است منجر به بروز علائم قابل توجهی در مفاصل شود. این بیماری معمولاً با حملات دردناک و سوزان در مفاصل، اغلب در ساعات شب، همراه است و دوره‌های حمله آن ممکن است بین سه تا ده روز ادامه یابد. تولید اسید اوریک در نتیجه تجزیه مواد غذایی حاوی پورین در بدن صورت می‌گیرد و در نتیجه، مصرف این مواد نقش مهمی در بروز نقرس دارد.
نقرس در اغلب موارد مردان را بیشتر از بانوان تحت تأثیر قرار می‌دهد و در تاریخ به عنوان بیماری پادشاهان شناخته شده‌است. با پیشرفت‌های علمی در حوزه‌های مختلف، از جمله فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی، امکان کنترل این بیماری بهبود یافته است. در این مقاله، به بررسی کلی بیماری نقرس و راهکارهای فیزیوتراپی در درمان آن، می‌پردازیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
نقرس و عوامل موثر بر آن
نقرس یک نوع التهاب مفصلی است که معمولاً یک مفصل را درگیر می‌کند. این عارضه بیشتر در مفاصل اندام‌های تحتانی مانند انگشت شست پا رخ می‌دهد. ویژگی بارز نقرس، بروز ناگهانی درد شدید، تورم، قرمزی و التهاب در مفصل آسیب‌دیده بوده و علت اصلی آن، تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفصل است. در شرایط عادی، اسید اوریک در خون حل شده و از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. اما اگر بدن بیش از حد اسید اوریک تولید کند یا کلیه‌ها نتوانند آن را به میزان کافی دفع کنند، سطح اسید اوریک در خون افزایش یافته و کریستال‌ها در مفاصل رسوب می‌کنند. این وضعیت می‌تواند به دلایل متعددی ایجاد شود. عوامل موثر در بروز نقرس عبارتند از:
- بیماری‌های زمینه‌ای: برخی بیماری‌ها می‌توانند سطح اسید اوریک را تحت تاثیر قرار دهند.
- وراثت: استعداد ژنتیکی در بروز این بیماری نقش دارد.
- اضافه وزن: افزایش وزن می‌تواند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد.
- مصرف داروها: برخی داروها می‌توانند سطح اسید اوریک را بالا ببرند.
نشانه‌ها و علائم بیماری نقرس
بیماری نقرس معمولاً با علائم حاد و ناگهانی، به‌ویژه در شب، بروز می‌کند. در ادامه، نشانه‌ها و علائم این بیماری به شرح زیر است:
- درد شدید مفاصل: این بیماری اغلب انگشت شست پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما مفاصل دیگر مانند مفاصل پا، زانو، آرنج و دست‌ها نیز ممکن است درگیر شوند. شدت درد معمولاً در 12 تا 24 ساعت نخست به اوج خود می‌رسد.
- تداوم درد مفاصل: پس از فروکش کردن درد اولیه، ممکن است التهاب و درد در برخی مفاصل از چند روز تا چند هفته باقی بماند. با گذشت زمان و تکرار حملات، مدت زمان درد نیز افزایش می‌یابد.
- التهاب و قرمزی: مفصل یا مفاصل درگیر، دچار تورم، حساسیت و قرمزی می‌شوند.
انواع نقرس
نقرس به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود که بر اساس شدت آسیب و حاد بودن آن مشخص می‌شود.
- نقرس بازگشتی
نقرس بازگشتی یکی از انواع نقرس است که به عنوان یک آرتروز مفصلی برگشت‌پذیر شناخته می‌شود. در این حالت، ممکن است پس از کاهش علائم و بهبودی، دوباره علائم نقرس ظاهر شده و باعث ناراحتی فرد مبتلا شود.
- نقرس پیشرفته
نوع دیگری از نقرس، نقرس پیشرفته است. اگر نقرس درمان نشود، می‌تواند منجر به ایجاد رسوبات کریستالی اورات در زیر پوست شود که به آن‌ها توفی (TOE-fie) گفته می‌شود. این توفی‌ها ممکن است در نواحی مختلفی از جمله انگشتان دست، انگشتان پا، آرنج و تاندون آشیل در پشت مچ پا ظاهر شوند. در حالی که این وضعیت معمولاً ناخوشایند نیست، ممکن است در طول حملات نقرس متورم و تحریک شود. به این حالت نقرس پیشرفته گفته می‌شود.
فیزیوتراپی برای درمان نقرس
روش‌های فیزیوتراپی برای درمان نقرس و التهاب مفاصل، بیشتر به مدیریت علائم و بهبود عملکرد تمرکز دارند، نه درمان ریشه‌ای بیماری. نقرس یک بیماری متابولیکی است و فیزیوتراپی جایگزین درمان‌های دارویی نیست. با این وجود، فیزیوتراپی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت درد، التهاب و محدودیت حرکتی ناشی از نقرس داشته باشد. در ادامه، روش‌های فیزیوتراپی مفید برای نقرس را با جزئیات بیشتر توضیح می‌دهم:
1. سرما درمانی (کرایوتراپی):
کرایوتراپی در فیزیوتراپی چیست؟ سرما درمانی (استفاده از یخ یا کیسه‌های سرد) می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد. مهم است که این روش را به درستی و با رعایت زمان‌بندی مناسب (مثلاً 15-20 دقیقه در هر بار، با وقفه‌های 1-2 ساعته) انجام دهید تا از آسیب به بافت جلوگیری شود. همچنین، استفاده از کمپرس سرد باید با مراقبت از پوست و عدم تماس مستقیم یخ با پوست باشد.
2. گرما درمانی (ترموتراپی):
گرما می‌تواند به شل شدن عضلات اطراف مفصل و بهبود گردش خون کمک کند که می‌تواند درد و سفتی را کاهش دهد. روش‌های گرما درمانی شامل حمام آب گرم، کمپرس گرم و استفاده از پدهای گرمایشی است. مهم است که از گرما بیش از حد استفاده نشود و به طور منظم بررسی شود که گرمای بیش از حد باعث آسیب نرسد.
3. تمرینات کششی و تقویتی:
نقرس و التهاب مفاصل می‌تواند باعث سفتی و ضعف عضلات شود. تمرینات کششی و تقویتی مناسب می‌تواند به بازگرداندن دامنه حرکتی، تقویت عضلات اطراف مفصل و کاهش درد کمک کند. فیزیوتراپیست می‌تواند برنامه‌ای شخصی‌سازی شده را بر اساس نیازهای فردی طراحی کند. تمرینات باید به آرامی و با احتیاط انجام شوند تا از تشدید درد جلوگیری شود.
4. تکنیک‌های دستی برای مدیریت نقرس
درمان دستی یا موبیلیزاسیون یکی از روش‌های مؤثر در فیزیوتراپی برای درمان نقرس پا محسوب می‌شود. در این روش، ماساژ مفاصل ملتهب و دردناک می‌تواند در کاهش درد و ناراحتی کمک کند. به همین دلیل، این روش به افراد مبتلا به نقرس حاد که از درد شدید رنج می‌برند، توصیه می‌شود. با تکنیک موبیلیزاسیون بیماران می‌توانند مفصل دردناک خود را که به دلیل محدودیت حرکت دچار مشکل شده‌است، به آرامی تکان دهند و دوباره از آن استفاده کنند. این روش معمولاً در شرایطی که فرد در حالت آرامش قرار دارد، انجام می‌شود. بسیاری از بیماران به تنهایی قادر به حرکت دادن مفصل خود نیستند و به همین دلیل نیاز به کمک فیزیوتراپیست دارند. با همکاری فیزیوتراپیست، تلاش می‌شود تا پا و مفصل درگیر به حرکت درآید.
5. درمان نقرس پا با مگنت‌تراپی
کاربرد مگنت در فیزیوتراپی را نباید دست کم گرفت. مگنت‌تراپی یکی از روش‌های نوین در درمان نقرس پا است که به تعادل pH بدن کمک می‌کند و از این طریق درد و تورم در مفاصل را کاهش می‌دهد. در این روش، جریان الکترولیت‌ها و خون به نواحی آسیب‌دیده هدایت می‌شود و با تولید یون‌های حاوی اکسیژن، میزان درد و تورم کاهش می‌یابد.
6. آموزش صحیح راه رفتن و وضعیت بدن:
در مواردی که نقرس در مفاصل پاها و زانوها بروز می‌کند، فیزیوتراپیست می‌تواند به بیمار در بهبود وضعیت بدن و آموزش صحیح راه رفتن، برای کاهش فشار بر مفصل و جلوگیری از تشدید درد کمک کند. فیزیوتراپیست می‌تواند به بیمار بیاموزد که چگونه از مفصل آسیب‌دیده مراقبت کند، به عنوان مثال، چگونه استراحت کند، از تکنیک‌های صحیح بلند کردن اجسام استفاده کند و فعالیت‌های روزانه را با احتیاط انجام دهد.
6. سایر روش‌ها:
روش‌های دیگری مانند سونوتراپی و لیزر کم‌توان نیز ممکن است در برخی موارد برای تسکین درد و التهاب مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، استفاده از هر یک از این روش‌ها باید با نظر و راهنمایی فیزیوتراپیست باشد.
روش‌های نوین درمان نقرس با فیزیوتراپی
در سال‌های اخیر، روش‌های جدیدی برای درمان نقرس با استفاده از فیزیوتراپی معرفی شده‌است که به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافته‌اند. یکی از این روش‌ها، طب سوزنی الکتریکی (الکترواکوپانکچر) است که بر اساس یک کارآزمایی بالینی تصادفی، نتایج نسبتاً مثبتی در درمان نقرس نشان داده است. این روش به دلیل تأثیر آن بر کاهش قابل توجه سطح اسید اوریک خون مؤثر شناخته شده‌است. علاوه بر این، مطالعه‌ای دیگر در مورد ترکیب طب سوزنی الکتریکی با درمان مسدودکننده موضعی در آرتریت حاد نقرسی انجام شده که به بهبود وضعیت سلامت بیماران کمک کرده و همچنین، به کاهش سطح اسید اوریک خون منجر شده‌است. این نتایج نشان‌دهنده موفقیت کاربرد طب سوزنی الکتریکی یا الکتروآکوپانچر در فیزیوتراپی و مدیریت نقرس می‌باشد.
راه‌های پیشگیری از نقرس
برای کاهش خطر ابتلا به نقرس، رعایت برخی نکات کلیدی می‌تواند مفید باشد. حفظ وزن سالم از طریق ورزش منظم (حداقل ۳۰ دقیقه، پنج روز در هفته) اهمیت دارد. مصرف کافی آب (حدود دو لیتر در روز) نیز نقش مهمی در پیشگیری ایفا می‌کند. کاهش مصرف الکل و مشورت با متخصص تغذیه یا پزشک عمومی در مورد برنامه غذایی مناسب نیز، می‌تواند در جلوگیری از نقرس مؤثر باشد.
سخن پایانی
نقرس، نوعی آرتریت التهابی ناشی از تجمع اسید اوریک در خون است که اغلب با درد و التهاب مفاصل همراه می‌شود. فیزیوتراپی در مدیریت علائم و بهبود عملکرد مفاصل نقش مؤثری دارد. روش‌هایی نظیر کرایوتراپی (سرما درمانی)، لیزر کم توان، تحریک عصبی الکتریکی، درمان‌های دستی و اولتراسوند، می‌توانند به کاهش درد، التهاب و بهبود دامنه حرکتی کمک کنند. با ترکیبی از این روش‌ها و تغییرات سبک زندگی، مدیریت نقرس و پیشگیری از عوارض آن امکان‌پذیر است.
سوالات متداول
- چرا نقرس بیشتر در مردان مشاهده می‌شود؟
نقرس معمولاً به دلیل عوامل هورمونی و متابولیکی در مردان بیشتر شایع است. همچنین، مردان بیشتر از زنان در معرض مصرف مواد غذایی حاوی پورین هستند.
- فیزیوتراپی چگونه می‌تواند به درمان نقرس کمک کند؟
فیزیوتراپی می‌تواند به مدیریت علائم نقرس، کاهش درد و التهاب، بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف مفصل کمک کند.
- کدام روش‌های فیزیوتراپی برای نقرس موثر هستند؟
روش‌های موثر شامل سرما درمانی (کرایوتراپی)، گرما درمانی (ترموتراپی)، تمرینات کششی و تقویتی، آموزش صحیح راه رفتن و وضعیت بد، و آموزش خودمراقبتی هستند.
- آیا فیزیوتراپی جایگزین درمان‌های دارویی است؟
خیر، فیزیوتراپی جایگزین درمان‌های دارویی نیست، بلکه مکمل آن‌ها است و می‌تواند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
- آیا نقرس قابل درمان است؟
نقرس به طور کامل قابل درمان نیست، اما با تغییرات سبک زندگی، داروها و روش‌های فیزیوتراپی می‌توان علائم آن را مدیریت کرد و حملات را کاهش داد.
- آیا نقرس فقط در انگشت شست پا بروز می‌کند؟
اگرچه نقرس معمولاً در انگشت شست پا بروز می‌کند، اما می‌تواند سایر مفاصل مانند زانو، آرنج و مچ دست را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
بدون دیدگاه