ارتز و پروتز در فیزیوتراپی و برای توانبخشی به بیماران مختلف به کار می‌روند. هر دوی این ابزارها با پیشرفت تکنولوژی و رشته مهندسی پزشکی ساخته شده‌اند. هدف ساخت هر دوی این ابزارها کمک به بیماران برای زندگی بهتر است. اما هر کدام در شرایط خاصی تجویز می‌شوند. در این مقاله ضمن معرفی این دو ابزار به بیان کاربرد و مزایای تجویز ارتز و پروتز در فیزیوتراپی برای بیماران می‌پردازیم.
ارتز چیست؟
ارتزها تجهیزاتی هستند که به اصلاح یا بهبود عملکرد قسمتی از بدن کمک می‌کنند. نکته مهم درباره ارتزها این است که این ابزارها جایگزین بخشی از بدن نمی‌شوند. ارتز و پروتز در فیزیوتراپی کاربردهای متفاوتی دارند. ارتزها از مشکلات اسکلتی، عضلانی یا سیستم عصبی پشتیبانی می‌کنند. ارتزها می‌توانند به شکل کمربند و بریس باشند. آن‌ها عمدتاً از بروز صدمات بیشتر جلوگیری می‌کنند و از حرکات حمایت می‌کنند. علاوه بر این، ارتز باعث کاهش درد و افزایش تحرک می‌شود. ارتزها برای کمک به توانبخشی اندام ایده آل هستند.
در واقع ارتز وسیله‌ای است که برای بهبود عملکرد بیومکانیکی، تشویق به تراز مناسب مفصل یا محافظت از اندام‌ها طراحی شده است. ارتز در فیزیوتراپی برای کمک به درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شود. برخی از این موارد عبارتند از:
- درمان پا درد
- بدشکلی ساق پا
- فیزیوتراپی پای پرانتزی
- شکستگی
- اسکولیوز (انحنای ستون فقرات)
- تثبیت اندام‌ها پس از جراحی
- فیزیوتراپی آسیب های نخاعی
- مدیریت انقباض (کاهش دامنه حرکتی مفاصل)
- اسکلروز چندگانه
- فلج اطفال
- درمان آرتروز زانو
- دیابت
- ضعف عصبی عضلانی
- آسیب‌های عصبی
- پلاژیوسفالی (عدم تقارن جمجمه یا شکل غیر طبیعی سر)
- مدیریت سوختگی
- فلج مغزی
- تحلیل عضلانی
دستگاه‌های ارتز در فیزیوتراپی مناسب برای درمان طیف وسیعی از نیازها در شکل‌های مختلف طراحی و ساخته می‌شوند. از کلاه ایمنی شکل دهنده جمجمه برای نوزادان گرفته تا بریس‌های ستون فقرات، ارتزهای اندام فوقانی و تحتانی و کفش‌های سفارشی.
پروتز چیست؟
پروتز یک وسیله مصنوعی است که جایگزین عضوی از بدن فرد می‌شود. پروتزها را می‌توان با دست یا با استفاده از سیستم‌های کامپیوتری ساخت. هنگام ساخت پروتز، عوامل مختلفی باید در نظر گرفته شود، به ویژه سبک زندگی خاص بیمار. پروتزهای زیبایی از یک پوسته سیلیکونی شفاف ساخته شده‌اند. این پوسته سیلیکونی کاملاً با رنگ پوست فرد، موهای بدن او، کک و مک، خالکوبی و … مطابقت دارد. افراد ممکن است اندام خود را به دلیل نقص مادرزادی یا در اثر ضربه یا در نتیجه عوارض بیماری‌هایی مانند دیابت از دست بدهند.
پروتز در فیزیوتراپی برای این بیماران می‌تواند تا حد زیادی جایگزینی برای اندام از دست رفته باشد. از پروتزها علاوه بر جایگزینی اندام‌ها می‌توان برای جایگزینی مفاصل زانو، مچ، آرنج یا حتی مفاصل انگشتان دست نیز استفاده کرد. افرادی که به دلیل سانحه یا کهولت سن دچار آسیب دیدگی مفاصل شده‌اند و همچنین در فیزیوتراپی سالمندان، می‌توانند از این پروتزها استفاده کنند. تجویز ارتز و پروتز در فیزیوتراپی به کیفیت زندگی افراد توانخواه و عملکرد آن‌ها بهبود چشمگیری می‌بخشد.
تفاوت و شباهت ارتز و پروتز در فیزیوتراپی
هدف ساخت و تجویز ارتز در فیزیوتراپی و پروتز در فیزیوتراپی مشترک و مشابه است. و این هدف چیزی نیست جز بهبود کیفیت زندگی و عملکرد بیماران و افراد توانخواه. با این وجود این دو ابزار تفاوت‌های چشمگیری دارند. ارتزها به صورت موقت و پروتزها به طور دائم استفاده می‌شوند. ارتزها از کمربندها و بریس‌ها برای اصلاح و حمایت از بدخیمی‌ها و عیوب استفاده می‌کنند در حالی که پروتزها از اندام مصنوعی یا پروتزهای سفارشی استفاده می‌کنند.
ارتز، به طور خاص، عملکرد بخشی از بدن را تصحیح نموده یا افزایش می‌دهند. در حالی که پروتز عملکرد طبیعی قسمت از دست رفته بدن را بازیابی می‌کند.با وجود این تفاوت ارتز و پروتز هر دو وسایلی مکانیکی هستند. هر دو برای بیمارانی که از شرایط جسمانی خود رنج می‌برند تجویز می‌شوند.
ارتز در فیزیوتراپی
تجویز ارتز و پروتز در فیزیوتراپی به عوامل مختلفی بستگی دارد. قبل از تصمیم گیری در مورد نوع ارتز مورد نیاز باید چندین ملاحظه را در نظر گرفت:
- اهداف بیمار از توانبخشی و فیزیوتراپی چیست؟
- آسیب‌های خاصی که بر عملکرد بیمار تأثیر می‌گذارند (در نظر گرفتن تجزیه و تحلیل کامل حرکات بیمار و راه رفتن او) چیست؟
- آیا آسیب‌ها نتیجه تغییرات بافت نرم هستند؟
- آیا می توان آن‌ها را با درمان تغییر داد؟
- آیا به کمک در راه رفتن بیمار نیاز است؟
- آیا اندام‌ها باید در برابر حرکات خاصی محافظت شوند؟
- آیا ارتز می‌تواند کارایی یک فعالیت را بهبود بخشد؟
ارتزها و پروتزها بسته به نیاز بیمار می‌توانند از پیش ساخته باشند یا سفارشی ساخته شوند. فیزیوتراپیست متخصص پس از معاینه بیمار و بررسی دقیق شرایط او ارتز مناسب را تجویز خواهد نمود. بسیاری از بیماران می‌توانند از ارتزهای آماده استفاده کنند که اغلب می‌توان آن را متناسب با اندازه مناسب بیمار تنظیم کرد. پروتزها و ارتزهای آماده اغلب در اندازه‌های کوچک، متوسط و بزرگ موجود هستند.
مزایای ارتز و پروتز در فیزیوتراپی
استفاده از ارتز و پروتز در فیزیوتراپی در اندام‌های مختلف بدن تاثیرات مثبت و چشمگیر فراوانی دارد. در این بخش به برخی از مهم‌ترین این مزایا اشاره خواهیم کرد.
- تاثیر مثبت بر توانایی ایستادن و راه رفتن بیمار
- جلوگیری از بدشکلی اندام‌ها
- اصلاح بدشکلی ایجاد شده
- اصلاح الگوی زندگی یا لایف استایل
- کاهش درد در حین تحمل وزن
- بهبود کارایی در راه رفتن و حفظ تعادل
- محافظت از نخاع
- بهبود شرایط ستون فقرات
شکایات رایج از ارتز در فیزیوتراپی
ارتز و پروتز در فیزیوتراپی با وجود مزایای زیادی که برای بیماران در توانبخشی دارند، گاها ناراحتی‌ها‌یی را برای آن‌ها به وجود می‌آورند.
برخی از رایج‌ترین شکایات بیماران درباره ارتزها عبارتند از:
- از دست دادن حس پوست در ناحیه قرار دادن ارتز و پروتز
- تاثیر گذاشتن بر عملکرد سایر اندام‌ها
نصب ارتزها باید توسط فیزیوتراپیست‌های متخصص و مجرب انجام شود. زیرا در صورت بستن ارتزها در زاویه نامناسب ممکن است عوارض جبران ناپذیری مانند بد شکلی شدن عضلات برای بیمار پدید بیاید.
سخن آخر
بیمارانی که به هر دلیلی به توانبخشی جسمی نیاز دارند باید در سریع‌ترین زمان ممکن به مراکز تخصصی توانبخشی و فیزیوتراپی مراجعه کنند. زیرا اغلب مشکلات و بیماری‌ها در صورت اقدام سریع‌تر نسبت به درمان از شانس بیشتری برای بهبود برخوردارند. مرکز فیزیوتراپی آرنیکا یکی از بهترین مراکز برای تجویز ارتز و پروتز در فیزیوتراپی در اهواز به شمار می‌رود.
سوالات متداول
- ارتز چیست؟
ارتزها تجهیزاتی هستند که با هدف بهبود عملکرد بیومکانیکی، تشویق به تراز مناسب مفصل یا محافظت از اندام‌ها و متناسب با نیاز بیماران طراحی می‌شوند.
- پروتز چیست؟
پروتزها تجهیزاتی هستند که برای جایگزینی اندام‌ها، جایگزینی مفاصل زانو، مچ، آرنج و مفاصل انگشتان دست مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- تفاوت پروتز و ارتز چیست؟
ارتزها به صورت موقت استفاده می‌شوند در حالی که پروتزها دائمی هستند، ارتزها برای بهبود عملکرد اندام‌ها استفاده می‌شوند در حالی که پروتزها جایگزین اندام از دست رفته هستند.
- مزایای استفاده از ارتز و پروتز در فیزیوتراپی چیست؟
بهبود شرایط ستون فقرات بیمار، تاثیر مثبت بر توانایی ایستادن و راه رفتن بیمار، کاهش درد در حین تحمل وزن، بهبود کارایی در راه رفتن و حفظ تعادل، جلوگیری از بدشکلی اندام‌ها، اصلاح بدشکلی ایجاد شده و محافظت از نخاع.
بدون دیدگاه